Ulm

Daarna keer ik terug naar de wagen en vertrek naar Ulm. Het was lastig om de stad Ulm te bereiken. De rechtstreekse weg vanuit Donauwörth en ook vanuit Nördlingen naar Ulm was onderbroken door wegenwerken. Uiteindelijk ben ik na veel omwegen in de stad Ulm aangekomen. Ulm is de geboortestad van Albert Einstein op 14 maart 1879. Albert Einstein werd vooral bekend vanwege zijn relativiteitstheorie.

Na mijn aankomst in het hotel trek ik de stad in om hem te verkennen. In de stad aan de Willy-Brandt-Platz kan ik naast het voetpad een groene plek zien. Op dit driehoekig gazon kan je nu zes stalen koeien en een os zien grazen. De stalen constructie werd beschilderd zodat je er een koe in kan herkennen. Hiermee werd met dit kunstwerk het plein verfraaid.

De eerste kerk die ik in Ulm tegenkom is de Sint-Joris kerk (of Saint George kirche), die gebouwd is in 1904. Ze ligt ten zuiden van de oude begraafplaats. De katholieke kerk, die vroeger een garnizoenskerk was, is ontworpen in laatgotische stijl. Het interieur wordt gedomineerd door het ruime middenschip met kleurrijke schilderingen en laatgotische voorbeelden van nagemaakte altaar figuren.

Ik trek nu de binnenstad in en kom in het middelpunt van de stad de imposante Ulmer Munsterkerk tegen. Deze kerk heeft een gotische architectuur. Het heeft ook de hoogste kerktoren ter wereld met bijna 162 meter hoogte. Niet alleen de toren, ook het kerkgebouw zelf heeft zeer grote afmetingen: een lengte van bijna 124 meter, een breedte van bijna 50 meter en een oppervlakte van ongeveer 8260 vierkante meter.  Je merkt dat er nu naast de kerk veel stellingen staan, die nodig zijn voor de renovatie van de kerk. Men is met de bouw van de kerk in 1377 begonnen. In de navolgende 150 jaar hebben vele bouwmeesters aan de kerk gewerkt. In 1405 werd de kerk al gewijd en in 1530 was het een protestantse kerk. In de 19^de eeuw kwam er een periode van welvaart en werden de bouwplannen weer groots opgepakt. Het bouwplan voor de torenspits is nog aangepast toen bleek dat de dom van Keulen 157 m hoog werd. In 1890 was de bouw voltooid in de huidige vorm. In de Tweede Wereldoorlog heeft de kerk relatief weinig schade opgelopen. Deze kerk is nooit een kathedraal geworden.

Ik bereik het Munsterplein voor de Ulmer Munsterkerk. Ik neem de tijd om te genieten van de vele sculpturen rond het hoofdportaal. Hier wordt het Bijbelse scheppingsverhaal uitgebeeld. Op het plein kan ik ook nog de leeuwenfontein zien.  Bovenop een zuil zie ik 2 leeuwen rug aan rug en beide leeuwen hielden een wapenschild vast. Ik merk ook in de volledige lengte van de kerk dat er naast de kerk veel pop-up bars zijn waar je kan genieten van een glas wijn.

Ik merk aan de achterkant van de kerk een klein gebouw op dat de Sint Valentijnskapel is. Dit is een Russisch-orthodoxe kapel van de heilige martelaren Valentijn en Pasikratus in laat- en neogotische stijl. Achter de kerk kan ik op een klein plein de Sint George fontein zien. De fontein ontstond in de 15^de eeuw voor de afgebroken Sint-Georgekapel. Het bassin is gemaakt van ijzer en de zuil in het midden is gemaakt van steen. Bovenop de zuil staat het standbeeld van St. George in ridderkledij met een lans in de hand. Het beeld werd gemaakt in 1580.

Ik bereik het stadhuis van Ulm. Dit is echt een architectonisch meesterwerk uit de vroege renaissance. Ik zie een prachtig beschilderd gebouw met teksten erop. De muurschilderingen die op het gebouw waren geschilderd, zagen er bijna nieuw uit, hoewel het een heel oud gebouw is. Het oudste deel van het hedendaagse stadhuis is het zuidoostelijke hoofdgebouw dat werd gebouwd in 1370 als een nieuw warenhuis. In 1419 werd het gebouw voor het eerst omschreven als stadhuis. In de loop van de 15^de eeuw kregen de ramen in de raadzaal het bekende gotische uiterlijk. De schilderingen op de gevel toont voorstellingen van deugden, ondeugden en vervloekingen. De rijk versierde klok is net zo indrukwekkend en werd in 1520 geïnstalleerd in het stadhuis. De huidige schilderingen dateren uit 1900, toen de grotendeels vernietigde schilderingen gerestaureerd werden. De binnenkant van het stadhuis brandde in 1944 voor het grootste deel af. De gehele begane grond en de eerste verdieping van de zuidelijke vleugel in het stadhuis van Ulm bleef onbeschadigd. Dit gebouw is een streling voor het oog, echt prachtig.

Nabij het stadhuis van Ulm kan ik de Fishkastenfontein zien. Het is de oudste fontein in de stad uit 1482. Deze fontein werd vroeger gebruikt op marktdagen om de vis vers te houden. De pilaar in het midden van de fontein is prachtig versierd. Op de pilaar in het midden kan je 4 bewakers zien.

Nabij het stadhuis kan ik nog de openbare bibliotheek zien. Opmerkelijk is de piramidevorm van het gebouw en het is overwegend een glazen constructie.

Een beetje verder kom ik op een plein waar ik het Schwörhaus kan zien. Het is een keizerlijk stadsgebouw gebouwd aan het begin van de 17^de eeuw in renaissancestijl. Daarvoor stond hier vanaf 854 het koninklijk paleis van Ulm. Vroeger werden de bovenverdiepingen gebruikt als graanschuren en de kamers op de begane grond als wapen opslagplaats, later als wijn opslagplaats. Vanwege de wijnmarkt hier op het plein was het van de 14^de tot de 19^de eeuw een belangrijk handelscentrum. Aan de voorkant van het gebouw kan je een balkon zien. Elk jaar in juli, op de zogenaamde Eedmaandag (Schwörmontag), zal de burgemeester volgens de traditie elk jaar terug een eedaflegging doen vanaf het balkon van het statige renaissancegebouw. De eedaflegging is eigenlijk een herhaling van de ambtseed van de gekozen burgemeester. De burgemeester zweert dan een gewone man te zijn voor rijk en arm in alle gelijke, gewone en eerlijke dingen zonder enig voorbehoud. In 1910 liet de stad het balkon vernieuwen en in 1915 kreeg het Schwörhaus historische muurschilderingen. In 1954 werd het Schwörhaus herbouwd met barokke gevels maar zonder schilderwerk. Tegenwoordig is er een interessante permanente tentoonstelling in het gebouw over de geschiedenis van de voormalige vrije keizerlijke stad Ulm.

Op het plein nabij het Schwörhaus kan ik de Christophorus fontein (of Christofsbrunnen) zien. Je kan een stenen bassin zien met in het midden een zuil. Bovenop de zuil kan je een laatgotische figuur van Christophorus zien. Het is gemaakt door de Duitse beeldhouwer Jörg Syrlin de Oude uit Ulm.

Nadien ga ik via een brug over de Donau en trek naar het nieuwe stadsgedeelte van Ulm. Daar kom ik eerst de Petrus kerk en het Edwin Scharff museum tegen. De Petrus kerk is een protestantse stadskerk in Nieuw-Ulm. Het is vroeger ontworpen in neogotische stijl. De eerste steen werd gelegd in 1863 en in augustus 1867 vond de wijding van de kerk plaats. In 1967 werden uitgebreide renovatie- en verbouwingswerken uitgevoerd. Van buiten zie je dat het gebouwd is met bakstenen en het is voor mij niet zo een indrukwekkende kerk. Het Edwin Scharff museum is een plek voor kunstliefhebbers. Dit museum ben ik niet gaan bezoeken.

Een beetje verder zie je de meer opvallende St. Johann Baptist kerk. Deze kerk werd in 1857 gebouwd als garnizoenskerk. Tegenwoordig is het een katholieke parochiekerk. Het ziet er imposant uit met een drievoudig portaal. Opmerkelijk zijn de buitenmuren en de toren van de kerk. De buitenmuren en de toren zijn gemaakt van materiaal van de afgebroken vestingwerken van Ulm, zoals oa kalksteen. In de jaren 1920 werd de kerk uitgebreid en gerenoveerd. Volgens kenners is de St. Johann Baptist kerk één van de belangrijkste kerkgebouwen in expressionistische stijl van de 20^ste eeuw.  Het is één van de vroegste voorbeelden van moderne kerkarchitectuur. Voor de kerk staat een beeld van de gevleugelde Sint Marcus leeuw op een hoge sokkel, met voor hem het opengeslagen Nieuwe Testament.

Naast de kerk heb je het stadhuisplein en daar kan ik op een hoge zuil een beeld zien van drie mannen in een boot. Het is een kunstwerk van Edwin Paul Scharff, gemaakt in 1953. Hij wordt beschouwd als één van de belangrijkste Duitse beeldhouwers en grafici van de 20^ste eeuw. Hij is geboren in 1887 in Nieuw-Ulm.

Daarna keer ik terug naar het oude stadsgedeelte van Ulm en via de Metzgertoren (of Metzgerturm) bereik ik de oevers van de Donau. Vanaf hier heb je een goed zicht op de stadsmuur rond de stad Ulm. De Metzgertoren is tot op vandaag een goed bewaard gebleven stadspoort van de middeleeuwse stadsversterkingen aan de Donau. De vierkante bakstenen toren met spitsboogpoorten werd rond 1340 gebouwd. De bovenverdieping wordt afgesloten door een steil schilddak. De toren heeft een hoogte van ongeveer 36 meter. De toren staat eigenlijk een beetje scheef. Dit oorzaak hiervan is een verzakking op een drassige ondergrond.

Vervolgens zal ik fietsen langs de Donau vanuit het stadscentrum. Eerst in noordelijke richting en na een tijdje fietsen keer ik terug en ga nog een beetje de Donau volgen in zuidelijke richting. Ik merk dat er veel mensen op een board rechtop peddelen of met een rubberbootje of een roeiboot op het water zijn. Anderen mensen zitten samen aan het socializen en genieten langs de oever van de Donau.

Onderweg kom ik ook kunstwerken tegen langs de oever van de Donau. Zo zie ik verschillende palen dicht bij elkaar met hierop een soort vlinderachtige metalen constructie. Eigenlijk stellen ze de vleugels voor van een deltavlieger. Een ander kunstwerk is een reusachtig roestvrij stalen schaar. Deze staat sinds 2012 langs de stadsmuur van Ulm. Beide kunstwerken hebben iets te maken met kleermaker, uitvinder en luchtvaartpionier Albrecht Ludwig Berblinger. Eén van zijn uitvindingen was een zweefvliegtuig dat leek op een deltavlieger. Het drieënhalve meter hoge kunstwerk van de roestvrij stalen schaar werd in 2011 gemaakt, precies 200 jaar na Berblingers poging om over de Donau te vliegen. Kenmerkend voor dit kunstwerk zijn de strakke roestvrijstalen koorden die rechts en links van de twee gespreide bladen zijn bevestigd en de schaar in evenwicht houden. Deze spanningen lijken op filigraan vleugels en leggen het verband tussen het kleermakerssymbool en Berblingers ideeën als pionier van de vlucht. Je kan hier ook de Berblinger toren zien. Deze toren werd gebouwd ter ere van Albrecht Ludwig Berblinger. Het is eigenlijk een wenteltrap en de plaats waar Berlinger zijn sprong maakte en zo als een vogel over de Donau wou vliegen. Je kan zien dat de toren helt met ongeveer 10 graden. Berblinger ging op een 20 meter hoge sokkel op de stadsmuur staan en probeerde het zweefvliegtuig op de avond van 30 mei 1811 te demonstreren in aanwezigheid van de koning, zijn drie zonen en de kroonprins van Beieren. Helaas is zijn poging mislukt. Hij overleefde het en werd uit de Donau gered door vissers.

Op een gegeven moment fiets je tussen een spoorlijn en de Donau. Het is zeker aangenaam om hier langs de Donau te fietsen en te genieten. Ik merk ook nog het restaurant Bootshaus op dat drijft op een speciaal gebouwd ponton aan de oever van de Donau. Er worden hier ook exclusieve evenementen en conferenties gehouden. Door de open architectuur en de ramen van vloer tot plafond biedt het gebouw zijn gasten een onbelemmerd uitzicht op de Donau en het omringende vasteland. Van hieruit heb je een mooi uitzicht op het Schwal oorlogsmonument. Het ligt op het puntje van het kleine eiland Schwal voor de stad Nieuw-Ulm in de Donau. Het is gemaakt door de bekende beeldhouwer Edwin Scharff in 1933. Lange tijd was de Schwal in Ulm het centrale vertrekpunt voor veel migranten.

Na het fietsen langs de Donau ga ik nog via een andere poort in de stadmuur de stad verder verkennen. Ik ben terechtgekomen in de vroegere visserswijk, dat zich bevindt in het oudste stadsgedeelte van Ulm. Je ziet hier vooral oude vakwerkhuizen, eigenzinnige constructies, smalle steegjes, schilderachtige uitzichten en restaurants. Er zijn hier veel terrassen waar mensen zitten te eten en te drinken. De vroegere visserswijk wordt doorkruist door de rivier Blau. Het was de wijk van de zeelieden, leerlooiers en Donauvissers. De rivier Blau was de levensader van de ambachtslieden die zich daar vestigden. Ik kom hier “het scheve huis” tegen. Dit 16^de -eeuwse scheve huis is één van de oudste woningen in de stad en wordt tegenwoordig gebruikt als hotel. Het gebouw helt dramatisch naar het zuiden en het lijkt alsof het elk moment in de rivier kan vallen. Maar geen zorgen, het huis is versterkt en gestabiliseerd. Felgekleurde bloemen sieren elk raam van het huis, waardoor dit een nog meer fotogenieke plek wordt.

Op de terugweg naar het hotel kom ik nog het huis van ontmoetingen (of Haus der begegnung)  tegen.  Dit is een mooi protestantse kerk in de stad. Hier beleef je spetterende concerten, spannende conferenties en onvergetelijke culturele evenementen. In een park kan ik nog een kleurrijk en een stalen kunstwerk zien. Nabij het park zie ik nog de Ganstoren (of Gänsturm). Deze toren is gebouwd in 1360 en ligt tussen de huizen. Het was één van de vijf middeleeuwse stadspoorten van Ulm die nog goed bewaard is gebleven. Het is een bijna 38 meter hoge toren met een eenvoudig schilddak.